Οι παθήσεις του παχέος εντέρου είναι πολυάριθμες, στην πλειοψηφία τους καλοήθεις και ανάλογα με το είδος και την ένταση των συμπτωμάτων μπορεί να απαιτήσουν την χειρουργική αφαίρεση μέρους ή το σύνολο του παχέος εντέρου. Ενδεικτικά, το κόλον προσβάλλεται από:
» Νόσο του Crohn
» Ελκώδη κολίτιδα
» Εκκολπωμάτωση – εκκολπωματίτιδα
» Αγγειοδυσπλασίες
» Συστροφή του εντέρου
» Ειλεό
» Καλοήθεις όγκους
» Στένωση ή απόφραξη μεσεντέριων αρτηριών ή φλεβών
Σπανιότερα, στο παχύ έντερο εμφανίζονται κακοήθεις όγκοι (αδενοκαρκινώματα, καρκινοειδείς όγκους, λεμφώματα, σαρκώματα). Αν και η πραγματική αιτία είναι άγνωστη, ενοχοποιούνται διατροφικές συνήθειες όπως η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος και η παχυσαρκία, το κάπνισμα, το οικογενειακό ιστορικό και το προσωπικό ιστορικό πολυπόδων, ελκώδους κολίτιδας, νόσου του Crohn και καρκίνου.
Η απόφαση για την χειρουργική αντιμετώπιση παθήσεων του παχέος εντέρου (κολεκτομή) λαμβάνεται όταν έχουν αποκλειστεί οι πιθανότητες ίασης μέσω συντηρητικών μεθόδων και με γνώμονα το είδος των συμπτωμάτων και τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν. Ορισμένα από αυτά θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενή, όπως η περιτονίτιδα, η στένωση ή διάτρηση εντέρου, η αυξημένη αιμορραγία και οι αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι κολεκτομή:
» η ολική κολεκτομή (αφαίρεση όλου του παχέος εντέρου)
» η μερική κολεκτομή (αφαίρεση τμήματος του παχέος εντέρου)
» η ημικολεκτομή (αφαίρεση του δεξιού ή αριστερού μέρους του εντέρου), και
» η πρωκτοκολεκτομή (αφαίρεση του παχέος εντέρου συμπεριλαμβανομένου του ορθού).
Αφού έχει ληφθεί η απόφαση για εκτέλεση κολεκτομής, ο ασθενής υποβάλλεται σε αιματολογικές εξετάσεις, έλεγχο της καρδιακής και αναπνευστικής λειτουργίας του και λίγες ημέρες πριν διακόπτονται τα αντιπηκτικά φάρμακα που ενδεχομένως να λαμβάνει. Επειδή η κολεκτομή απαιτεί καθαρισμό του εντέρου, ο ασθενής μερικές ημέρες πριν την επέμβαση υποβάλλεται σε περιορισμό της πρόσληψης τροφής και την προηγούμενη ημέρα της επέμβασης λαμβάνει καθαρτικό, μια προετοιμασία που μπορεί να γίνει στο σπίτι και η εισαγωγή στο νοσοκομείο να γίνει το πρωί της ημέρας που είναι προγραμματισμένο το χειρουργείο.
Η κολεκτομή παραδοσιακά εκτελείται με τη λεγόμενη «ανοικτή» μέθοδο, η οποία απαιτεί μεγάλη τομή του δέρματος και των κοιλιακών μυών και αναγκαστικό παραμερισμό άλλων κοιλιακών οργάνων, με αποτέλεσμα η ανάκαμψη του ασθενή να είναι δύσκολη και να επιτυγχάνεται βδομάδες ή μήνες μετά την επέμβαση. Η συγκεκριμένη μέθοδος τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί μόνο στις περιπτώσεις προχωρημένων ή μεταστατικών καρκίνων.
Η λαπαροσκοπική μέθοδος γίνεται ολοένα πιο δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, διότι οι μικρές τομές που απαιτεί οδηγούν σε μικρότερο χρόνο ανάρρωσης, ταχύτερη κινητοποίηση, λήψη στέρεας τροφής και λειτουργίας του εντέρου και γρηγορότερη επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδος σε κάθε είδος καλοήθους πάθησης του παχέος εντέρου και, σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, στις περισσότερες περιπτώσεις κακοήθειας.
Η διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο μετά από μια «ανοικτή» κολεκτομή είναι 5-8 ημέρες, ενώ η λαπαροσκοπική κολεκτομή απαιτεί 3-5 ημέρες νοσηλείας.
Όπως κάθε χειρουργική επέμβαση, έτσι και η κολεκτομή, ενέχει κάποιους μετεγχειρητικούς κινδύνους. Ο σοβαρότερος είναι η διαρροή στο σημείο επανασύνδεσης του εντέρου, ο οποίος οδηγεί τον ασθενή σε δεύτερη χειρουργική επέμβαση. Επίσης, στις επιπλοκές συγκαταλέγονται η αιμορραγία και η φλεγμονή, που είναι συνηθισμένες μετά από κάθε είδους χειρουργική επέμβαση, ο τραυματισμός γειτονικών οργάνων, η φλεβική θρόμβωση και η μετεγχειρητική λοίμωξη του αναπνευστικού, για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτείται παράταση της νοσηλείας του ασθενή κατά περίπτωση. Όταν η κολεκτομή γίνεται με λαπαροσκοπική μέθοδο οι κίνδυνοι αυτοί είναι, σε μεγάλο ποσοστό, μειωμένοι.
Μετεγχειρητικά, είναι απαραίτητη η αφοσίωση του ασθενή στις οδηγίες του χειρουργού για την ταχύτερη ανάρρωσή του και για την αποφυγή επιπλοκών. Την επομένη του χειρουργείου ο ασθενής πρέπει να σηκωθεί, προκειμένου να βελτιωθεί η αναπνευστική του λειτουργία. Την 3η ημέρα αρχίζει να σιτίζεται με μαλακές τροφές και αμέσως μετά την έναρξη λειτουργίας του εντέρου (3η-5η ημέρα) ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι.
Η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες επιτυγχάνεται σε 8-12 εβδομάδες μετά από ανοικτή κολεκτομή και σε 2-5 εβδομάδες μετά από λαπαροσκοπική.